Film Inzicht

You are here

Deze film is, al is het al weer enkele jaren oud, uitstekend geschikt voor een informatie avond met Cornelis Hulsman over de verhoudingen tussen Moslims en Christenen in Egypte omdat de film in 20 minuten werkelijk alle belangrijke themas aan de orde stelt, themas die vandaag nog steeds actueel zijn.

Achtergrond

Deze film Insight is in 2004 door een groep Chinees-Amerikaanse studenten met maar heel weinig financiele middelen gemaakt.  Je kunt in Egypte niet buiten filmen zonder toestemming van Egyptische autoriteiten en dus hebben we daarvoor destijds een aanvraag ingediend. We hebben nooit een vergunning of afwijzing gekregen terwijl de studenten wel op een gegeven moment bij ons waren. Wat te doen? Filmen zonder vergunning kan je je camera kosten. Dus hebben we ervoor gekozen om de film met een simpele toeristen camera te maken en vooral binnen te filmen. Dat heeft natuurlijk gevolgen gehad voor de kwaliteit van deze film.

We horen elke keer over dramatische verhalen over de positie van Christenen in diverse media maar wat klopt er eigenlijk van die verhalen? Het boek van Dr. Paul Marshall van het Amerikaanse Freedom House komt in beeld omdat het de indruk geeft een gedegen werk te zijn over Christen vervolgingen. Maar als je het boek wat grondiger bekijkt zie je dat het op vrijwel uitsluitend media rapporten is gebaseerd en niet op eigen onderzoek. Op het moment dat dit boek werd geschreven was Paul Marshall nog nooit in Egypte geweest.

De film is opgebouwd rond de beweerde ontvoering van de jonge Koptische vrouw Ingy. Zij was wel tot de islam overgegaan maar beslist niet daartoe gedwongen zoals Compass Direct, gezaghebbend in Evangelische kringen, wel met grote stelligheid beweerde.

De film vertelt dat zowel het Christelijk geloof als de Islam vrij kort na hun ontstaan naar Egypte zijn gekomen. Het land is dan ook diep be-nvloed door de beide godsdiensten. De film vertelt dat het aantal Christenen ongeveer 8% van de bevolking bedraagt maar later onderzoek door Arab-West Report laat zien dat het aandeel waarschijnlijk dichter bij de 6% ligt.

Christenen en Moslims vertellen dat zij in het dagelijks leven prima met elkaar kunnen samenleven maar er zijn ook problemen die niet ontkend mogen worden. Veel van die problemen hebben met armoede en daaraan gekoppelde sociale problemen te maken. Ook zijn er culturele factoren zoals eer en schande waardoor verhalen vaak verwrongen worden om de eigen eer maar te redden. De Christelijke advocate Nargis Kamal heeft verhalen van Christelijke asielzoekers in Nederland onderzocht en vond dat die wel erg vrij met de waarheid zijn omgegaan, tot en met het vervalsen van documenten toe. De gezaghebbende predikant Mounis Abdel Nour van de Qasr al-Dubara kerk, de grootste Evangelische kerk in het Midden-Oosten, weet van al die Christelijke overdrijvingen en noemt dat heel expliciet liegen. Bischop Mounir Hanna, hoofd van de Anglikaanse kerk in Egypte, is het met de predikant eens en zegt dat Christelijke overdrijvingen alleen maar leiden tot zelfmedelijden en boosheid bij Moslims. Dat helpt Christenen niet.

Natuurlijk zijn er ook problemen. Het is inderdaad niet makkelijk vergunningen te krijgen om een kerk te bouwen of verbouwen. Maar toch zie je dit op verschillende plaatsen gebeuren. Het is dus niet een zwart-wit verhaal. Er ontstaan ook problemen in een diep-religieus land als Egypte als mensen van de ene godsdienst overgaan naar de andere. Dat tolereren de meeste Egyptenaren niet met alle gevolgen van dien voor de mensen die die keuze wel hebben gemaakt. Dat betreft Moslims die de Islam willen verlaten maar ook Christenen die Moslim willen worden zoals het verhaal over Ingy laat zien.  Haar eigen priester en advocaat vinden dat de aanduiding "ontvoering" voor deze bekering onjuist was. Toch deed Ingy's broer dat en daar baseerde Compass Direct haar verhaal op. Natuurlijk moest die broer dat doen om de schande voor het eigen gezin zoveel mogelijk te beperken maar dat had Compass Direct niet door. Toen ze dit later hoorden was een correctie niet meer mogelijk want dat was hun eer te na. Zo gaat dat dan ten koste van een eerlijke en afgewogen berichtgeving.

Het gebrek aan tolerantie bij Moslims bestaat uit bedreigingen, zelfs met de dood. Het gebrek aan tolerantie bij Christenen bestaat uit het volledig afkappen van alle relaties met het bekeerde familielid en verhalen om Moslims de schuld te geven van zulke bekeringen. Misschien kan dat soms ook wel waar zijn maar in het geval van Ingy was dat beslist niet juist.

De ervaringen met verhalen in Egypte laten zien dat je uiterst voorzichtig moet zijn met verhalen die door belanghebbenden of direct betrokkenen worden verteld (in het verhaal van Ingy haar broer) en die in verschillende media verschijnen. Een ding is zeker over veel media: er wordt veel en veel te weinig echt onderzoeksjournalistiek bedreven. 

Achtergronden worden daardoor vertekend en verhalen worden daardoor vaak in een schema geplaatst van Christenvervolgingen door Moslims terwijl je juist veel meer aandacht zou moeten besteden aan de sociaal-economische achtergronden van verhalen zoals die van Ingy.

Arab-West Report is als het persoonlijk initiatief van Kees en Sawsan Hulsman begonnen. In de laatste minuut van de film vertelt Dr. Abdel Bayoumi dat hij met de Minister van Sociale Zaken heeft gesproken over een aanvraag erkend te worden als Egyptische NGO.

Bayoumi zou daarin een van de bestuursleden worden en was in 2004 in de verwachting dat de organisatie wel snel erkend zou worden. Daarin is de film verouderd want dit verhaal gaat verder. De aanvraag voor erkenning werd door de Egyptische geheime dienst afgewezen, kwam toen voor de rechter waardoor de erkenning in 2008 toch nog uiteindelijk werd verstrekt. NGOs zijn niet vrij in Egypte en moeten voor elke buitenlandse donatie een vergunning aanvragen.  

Een verzoek in 2009 om financiele steun te ontvangen verzandde in een langdurige bureaucratische procedure waardoor we de ontvangen financian niet mochten gebruiken en we gedwongen werden dit aan de donor terug te sturen. Ook dat is Egypte: een staat met een sterke politie controle en alles wat maar enigszins gevoelig ligt of lijkt wordt tegengewerkt. Als het dan niet kan door een directe afwijzing is het altijd nog mogelijk een aanvraag in een nachtmerrie van bureaucratische procedures te laten verzanden. 

Zodoende is er naast een NGO ook een bedrijf ontstaan die volgens de Egyptische wet geen donaties maar wel betalingen voor diensten mag ontvangen. Donoren moeten dat weten en daarmee akkoord gaan. Het is lastig, het beperkt je werk, maar het kan wel.

De in de film uitgesproken ambitie om een database te bouwen is verder vervolg gegeven. Met beperkte middelen wordt daar nog steeds aan gewerkt. Ideaal zou aansluiting bij een academische instelling zijn maar dat blijkt weer niet zo eenvoudig te zijn.

Deze film is een prachtig middel vragen op te roepen over media rapportages over vervolgde Christenen. Problemen moeten niet worden weggepoetst maar moeten wel in de juiste context worden gepresenteerd.